Jeleniowate (Cervidae) – rodzina ssaków z rzędu parzystokopytnych (Artiodactyla). Należą do niej zwierzęta o kostnym, pełnym porożu (w przeciwieństwie do rogów) ulegającym u większości gatunków corocznej zmianie. Przykładowymi przedstawicielami są: renifer, mulak, mundżak oraz występujące również w Polsce jeleń szlachetny, sarna, łoś, daniel i jeleń wschodni. Dwa ostatnie są gatunkami introdukowanymi na obszarze Polski.

Charakterystyka

Pudu, najmniejszy jeleń świata


Odocoileus hemionus sitkensis


Jelonek błotny (Hydropotes inermis)


Jeleniowate są wysmukłe i dobrze przystosowane do biegu, mają silną szyję i głowę zwężającą się ku przodowi. Przednia część głowy nad pyskiem, zwana chrapami, jest u prawie wszystkich jeleniowatych naga, jedynie renifery mają chrapy owłosione. Warga górna jest nieprzedzielona, a w górnej szczęce są osadzone kły (in. grandle), w górnej szczęce brak siekaczy, a zęby policzkowe nie mają wysokiej korony. Długie i zgrabne nogi są zakończone wąskimi, zaostrzonymi racicami, boczne niedorozwinięte palce kończą się raciczkami, tzw. repetkami lub szpilami. Ogon jest zwykle bardzo krótki. Samice mają dwie pary sutek. Uzębienie składa się z 32-34 zębów.

Poroże

Poroże u wszystkich prawie gatunków (z wyjątkiem reniferów) występuje tylko u samców. Stanowi oręż niezbędny bykowi do obrony i w walce o samice podczas godów.

     Osobny artykuł: Poroże.

Sierść

Owłosienie gładkie lub szorstkie, z dobrze rozwiniętą warstwą włosów wełnistych. U niektórych gatunków formuje się broda, grzywa, czub lub kołnierz, latem uwłosienie jest plamiste, a zimą jednolite. Zwykle młode są wyraźnie plamiste, mają biało cętkowany tułów, niekiedy również szyję. Na tyle ciała występuje jasna plama, tak zwane lustro, wyraźniejsze w zimie niż w lecie. Jeleniowate zmieniają sierść dwa razy do roku.

Zachowanie

Wszystkie gatunki jeleni żywią się pokarmem roślinnym. Żyją zwykle w stadach, samce niektórych gatunków, zwłaszcza starsze - wybierają samotniczy tryb życia. Dojrzewają płciowo w wieku 0,5–3 lat. W porze godowej samce prowadzą pomiędzy sobą zażarte walki. Ciąża trwa od 6–10 miesięcy. Samica rodzi zwykle raz do roku jedno młode, tylko niektóre gatunki rodzą troje i więcej młodych.

Ewolucja

Najdawniejsze szczątki jeleniowatych pochodzą z oligocenu. W plejstocenie żyły jelenie o kolosalnym porożu, jak np. jeleń olbrzymi (Megaloceros giganteus).

Występowanie

Jeleniowate zamieszkują lasy, lasostepy, tereny bagniste i tundrę wszystkich kontynentów poza Australią, gdzie niektóre gatunki zostały introdukowane. Żyją na równinach i w górach. Niektóre gatunki przystosowały się do życia w agroekosystemach sąsiadujących z lasami (sarna, jeleń wirginijski, mazama ruda).

Systematyka

Według starszej klasyfikacji rodzina jeleniowatych dzielona była na dwie podrodziny: piżmowcowate (Moschinae) i jeleniowate (Cervinae). Obecnie piżmowcowate klasyfikuje się w oddzielnej rodzinie Moschidae, a do jeleniowatych zalicza się:
Podrodzina Capreolinae

    * Alces (łoś)
    * Blastocerus (jeleń bagienny)
    * Capreolus (sarna)
    * Hippocamelus (taruka, huemal)
    * Mazama
    * Odocoileus (mulak, jeleń wirginijski)
    * Ozotoceros (jeleń pampasowy)
    * Pudu
    * Rangifer (renifer)

Podrodzina Cervinae - jelenie właściwe
Jelonek błotny (Hydropotes inermis)

    * Axis (jelenie i jelonki)
    * Cervus (jelenie, sambary, barasinga)
    * Dama (daniel)
    * Elaphodus (jelonek czubaty)
    * Elaphurus (milu)
    * Muntiacus (mundżaki)
    * Przewalskium
    * Rucervus
    * Rusa

Podrodzina Hydropotinae







www.wikipedia.pl