Wije: 
Wije (Myriapoda) - podtyp stawonogów charakteryzujących się obecnością wyraźnie wyróżnionej głowy i wydłużonego tułowia o wielu segmentach (od 10-180, chociaż nazwa "Myriapoda" znaczy "dziesięciotysiąconogie"). Na segmentach parzyste odnóża lokomocyjne, czasem zróżnicowane w zależności od położenia segmentu. Ostatni segment - telson - pozbawiony odnóży.
Budowa wijów
Najbardziej widoczna cecha tchawkodyszców to specyficzny układ służący do oddychania. Zwierzęta te oddychają za pośrednictwem systemu chitynowych rureczek, tzw. tchawek, który rozprowadza tlen atmosferyczny do najodleglejszych zakamarków ciała. Rureczki są niekiedy wzmocnione od środka chitynową spiralą. Tchawki tworzą rozmaite pęczki i rozgałęzienia - najdrobniejsze z nich dochodzą nawet do pojedynczych komórek ciała. Te najmniejsze tchawki to kapilary tchawkowe albo inaczej naczynia włosowate. Ciało tchawkodyszowców jest poprzebijane otworkami zwanymi przetchlinkami, przez które odbywa się wymiana gazów ze środowiskiem zewnętrznym. To właśnie przez te dziurki tlen przedostaje się do wnętrza ciała wijów. U niektórych wijów układ tchawkowy łączy się z mięśniami. Ich skurcze wraz z ruchami ciała pompują powietrze do jego wnętrza. Układ oddechowy u poszczególnych grup jest niejednakowo rozwinięty, niekiedy osiąga wysoki stopień specjalizacji. Jednakże Myriapoda nie mają go wcale i oddychają tylko powierzchnią ciała, co ułatwia im najprawdopodobniej obecność silnie rozwiniętego ciała tłuszczowego.
Ponieważ układ krwionośny tych zwierząt został odciążony od funkcji oddechowej, jest słabo rozwinięty, nawet w porównaniu z układem krwionośnym pierścienic (Annelida), stojących na niższym szczeblu drabiny ewolucyjnej. Składa się z rurkowatego serca podzielonego na wiele odcinków. Z serca odchodzi aorta, która rozgałęzia się, a jej odnogi biegną do głowy i okolicy brzusznej. Serce jest przyczepione do ścian ciała specjalnymi mięśniami skrzydlatymi. Najdrobniejsze gatunki nie mają układu krwionośnego.
Z kolei w przewodzie pokarmowym wijów można wyróżnić trzy części: jelito przednie, z otwierającymi się do niego gruczołami ślinowymi, jelito środkowe oraz tylne, do którego często uchodzą gruczoły odbytowe. Narządy wydalnicze występują w postaci jednej albo dwóch par cewek Malpighiego. Prymitywny układ nerwowy składa się z parzystego zwoju nadprzełykowego, obrączki okołoprzełykowej oraz parzystego łańcucha zwojów brzusznych.
Parzyste lub nieparzyste gonady wijów leżą nad przewodem pokarmowym lub pod nim i mogą uchodzić z przodu lub tyłu tułowia. Wije to zwierzęta rozdzielnopłciowe, jajorodne, najczęściej przechodzą rozwój prosty. U niektórych gatunków postacie młodociane mają mniej nóg niż dorosłe i uzupełniają je podczas linienia. Na przykład wylęgające się z jaj przetacznikowate, inaczej skutigery (Scutigeridae), mają niepełną liczbę segmentów, których przybywa w miarę kolejnych linień.
Systematyka
Filogeneza (Kluge, 2000)
Jeden z wielu podziałów systematycznych świata zwierzęcego zakłada, że wije w randze gromady dzielą się na dwie podgromady: przodopłciowe i tyłopłciowe, w zależności od położenia otworów płciowych. Obecnie, choć dyskusje na temat zasadności różnych podziałów są w toku, to przy założeniu, że wije są taksonem w randze podtypu, należy wyróżnić 4 gromady wijów:
* pareczniki (Chilopoda)
* drobnonogi (Symphyla)
* skąponogi (Pauropoda)
* dwuparce (Diplopoda)
Wije (Myriapoda) uwazane są za sztuczną, polifiletyczna grupę. Jednocześnie trudno ustalić pokrewieństwo między parecznikami (Chilopoda), dwuparcami (Diplopora) i skaponogami (Pauropoda) i drobnonogami (Symphyla). Prowizorycznym rozwiązaniem było m.in. wyróżnienie dwóch podgromad: przodopłciowe (Progoneata z dwuparcami – Diplopora, skąponogami – Pauropoda i drobnonogami – Symphyla) i tyłopciowych (Opisthogoneata z parecznikami - Chilopoda)
Uważa się, że „Myriapioda” to co najmniej trzy linie rozwojowe: Chilopoda posiadające szczękonóża, Dignatha (o dwóch parach narządów gębowych – Diplopora i Pauropoda) i Trignatha (o trzech parach narządów gębowych (Symphyla oraz Insecta). Wobec różnorodnych wątpliwości dawnych „wijów” często nie rozpatruje się ich jako jednej gromady ale jako 4 samodzielne gromady o bliżej nie wyjaśnionym pokrewieństwie filogenetycznym.
Skorupiaki:
Skorupiaki (Crustacea) – podtyp stawonogów, w większości wodnych. Wiele gatunków wchodzi w skład planktonu. Znanych jest ponad 50 tysięcy gatunków.
Budowa zewnętrzna
Wyraźny podział ciała na kilka odcinków (głowa, tułów lub głowotułów, odwłok). Wyraźna segmentacja tułowia i odwłoka. Charakteryzują się dużym stopniem zróżnicowania budowy. Wielkość od 0,5 mm (oczlik) do kilkudziesięciocentymetrowych okazów homarów czy langust. Największym skorupiakiem jest krab japoński. Na głowie znajdują się dwie pary czułków, para oczu złożonych i trzy pary odnóży gębowych (żuwaczki i dwie pary szczęk). Tułów i odwłok mają liczne odnóża, w tym skrzela. Odnóża są dwuczęściowe z wyjątkiem pierwszej pary czułków. U większości ciało pokryte pancerzem (karapaksem). Wiele gatunków pasożytniczych np. spośród wąsonogów, Cirripedia lub widłonogów, Copepoda to pasożyty wewnętrzne, których skrajnie uproszczona budowa zewnętrzna i wewnętrzna w niczym nie przypomina budowy wolno żyjących przedstawicieli. Ich przynależność do podtypu skorupiaków możliwa jest do stwierdzenia na podstawie analizy budowy stadiów larwalnych lub badań genetycznych.
Układ mięśniowy
Skorupiaki mają zginacze i prostowniki, których działanie jest antagonistyczne.
Układ krążenia
Układ krążenia skorupiaków, tak jak innych stawonogów, jest otwarty. Krąży w nim hemolimfa, powstała z wymieszania krwi i płynu jamy ciała. Barwniki oddechowe występujące u skorupiaków to hemocyjanina i hemoglobina.
Układ wydalniczy
Narządami wydalniczymi skorupiaków są metanefrydia znajdujące się w gruczołach czułkowych lub i szczękowych.
Oddychanie
Mniejsze oddychają całą powierzchnią ciała, większe skrzelami lub płucami odwłokowymi.
Rozmnażanie
Większość skorupiaków jest rozdzielnopłciowa, nieliczne są obojnakami. Rozwój może być prosty lub złożony.
Środowisko życia
Zwierzęta wodne, w większości wolno żyjące, rzadziej osiadłe (wąsonogi), nieliczne lądowe - te na ogół składają jaja w morzu, część na lądzie w wilgoci. Pasożyty nieliczne.
Systematyka
Klasyfikacja skorupiaków jest przedmiotem żywej dyskusji specjalistów i w dużej mierze różni się zależnie od źródła. Podana niżej jest uznawana przez wielu specjalistów:
Wedle tej pracy skorupiaki uzyskują rangę podtypu, do którego należy 6 żyjących gromad:
* Gromada: Branchiopoda - skrzelonogi
* Gromada: Remipedia - łopatonogi
* Gromada: Cephalocarida - podkowiastogłowe
* Gromada: Ostracoda - małżoraczki
* Gromada: Maxillopoda
* Gromada: Malacostraca - pancerzowce (skorupiaki wyższe)
www.wikipedia.pl