Motyle (Lepidoptera - z gr. λεπίς lepis, dopełniacz λεπίδος lepidos - "łuska" i πτερόν pteron - "skrzydło"; łuskoskrzydłe) – rząd owadów uskrzydlonych, blisko spokrewniony z chruścikami.


Dostojka latonia:


Istnieje kilka umownych podziałów motyli, które nie mają pokrycia w rzeczywistych relacjach pokrewieństwa w obrębie tej grupy. Mogą one być jednak wygodne przy rozpoznawaniu. Dwa często spotykane w książkach czy popularnych atlasach podziały to podział ze względu na wygląd i porę lotu na motyle dzienne (Rhopalocera, buławkoczułkie) oraz ćmy (Heterocera, różnoczułkie) oraz podział ze względu na wielkość na Macrolepidoptera (motyle większe) i Microlepidoptera (motyle mniejsze). Oba te podziały są sztuczne, ale można je wykorzystać pamiętając, że np. wiele ciem lata w dzień, niektóre mają buławkowate czułki, niektóre rodziny zaliczane do Macrolepidoptera mają przedstawicieli o bardzo małych rozmiarach (np. Noctuidae) i odwrotnie, niektóre rodziny włączane do Microlepidoptera mają przedstawicieli o rozmiarach większych (np. Pyralidae). Należy również pamiętać, że podziały te nakładają się na siebie.

Zaraz po chrząszczach stanowią drugą pod względem liczebności grupę owadów. Obecnie na świecie żyje około 150 tysięcy gatunków motyli, z czego w Polsce ponad 3 tysiące. Występują na wszystkich kontynentach, oprócz Antarktydy.

Motyle należą do najbardziej zaawansowanych ewolucyjnie owadów. Ich ciało, składające się z segmentów, chroni chitynowy oskórek. Poszczególne segmenty połączone błoniastymi stawami, umożliwiają swobodę ruchu. Oskórek pokrywa warstwa drobnych łusek.



Budowa motyli:

Ciało motyli zbudowane jest z trzech części (tagm): głowy, tułowia i odwłoka.

Skrzydło motyla - zbliżenie:



Głowa:

Kulista i wyraźnie oddzielona od tułowia powstała w wyniku zrośnięcia 6 segmentów. Na głowie znajduje się para oczu złożonych, para czułków oraz ssący aparat gębowy.

Oczy złożone - są na ogół duże, złożone z mniejszych oczek, tak zwanych ommatidiów. Motyle postrzegają świat jako mozaikę drobnych obrazów. Widzą ruch, ale parametry ich aparatu wzrokowego są dużo gorsze od ludzkiego.

Aparat gębowy - jest typu ssącego. Większość motyli odżywia się nektarem kwiatowym. Jedynie u najbardziej pierwotnych rodzin jak np. skrzydliniaki (Micropterygidae) zachowały się resztki gryzących narządów gębowych. Te motyle odżywiają się głównie pyłkiem kwiatowym. Ssawka to długa rurka, którą owad zwija i ukrywa pod spodem głowy. Niektóre gatunki za pomocą ssawki piją również wodę. Najdłuższe ssawki mają zawisakowate, u niektórych gatunków dłuższe od ciała.

Czułki. Na całej ich powierzchni rozmieszczone są receptory zapachu, a na ich II segmencie znajduje się narząd Johnstona. Jest to narząd słuchowy wychwytujący drgania powietrza.

Odwłok

Część ciała motyli o widocznej segmentacji. U samic na końcu odwłoka znajduje się pokładełko teleskopowe służące do składania jaj.

Cykl rozwojowy motyli

Motyle są owadami, u których dokonuje się przeobrażenie zupełne.

Jajo

Jaja motyli w zależności od gatunku mają różne kształty, różne kolory, niekiedy z deseniem w postaci kropek lub kresek. Aby powstało jajo, musi dojść do zapłodnienia. Sporą rolę odgrywają w tym procesie substancje zapachowe. Wabi i jedna i druga strona. Po zaakceptowaniu partnerki samce przekazują im spermatofor - pakiecik spermy, który pozostaje w ciele samicy aż do złożenia jaj. Samice posiadają pokładełko. Jest ono teleskopowo złożone wewnątrz odwłoka i wysuwane w czasie składania jaj. Miejsca i sposoby składania są bardzo różnorodne. Wiele motyli nocnych umieszcza jaja głęboko w pęknięciach kory, dlatego mają długie pokładełka. Większość motyli dziennych przykleja je do roślin. Niektóre ćmy rozrzucają jaja w trawie w czasie lotu.




www.wikipedia.pl