Kałamarnica olbrzymia, kalmarzec (Architeuthis dux) należy do głowonogów i jest drugim po Mesonychoteuthis hamiltoni największym znanym mięczakiem na świecie. Posiada dziesięć ramion (w tym dwa dłuższe z haczykowatymi przyssawkami). Średnica oczu tej kałamarnicy dochodzi nawet do 30 cm, a długość jej ciała nawet do 18 (maksymalnie 24 metrów - tyle mierzył, wraz z ramionami, najdłuższy znaleziony w 1887 roku okaz).

O stworzeniach tych wiadomo bardzo niewiele, gdyż niemal cała dostępna wiedza pochodzi od martwych okazów wyrzuconych na brzeg lub szczątków znajdowanych w żołądkach kaszalotów. Architeuthis dux żyją na dużych głębokościach - przypuszcza się, że w strefie od około 200-300 do poniżej 1000 metrów, prawdopodobnie głównie w kanionach wcinających się w szelf kontynentalny. Ciała tych głowonogów wyrzucane na brzeg od stuleci (być może nawet od XVI wieku) były znajdowane przez ludzi, a na podstawie fragmentów dwóch ciał znalezionych w 1853 i 1855 r. Duńczyk, prof. Johannes Steenstrup, w 1857 r. opisał rodzaj Architeuthis[1]. Pierwszy żywy okaz zaobserwowano jednak dopiero 30 września 2004 roku niedaleko wysp Ogasawara.

Architeuthis dux prawdopodobnie, tak jak inne głowonogi, rośnie bardzo szybko i żyje stosunkowo krótko, około trzech-pięciu lat. Jest drapieżnikiem. Prawdopodobnie, tak jak inne głowonogi, ginie po kopulacji.

Jedynym znanym wrogiem dorosłych okazów Architeuthis jest kaszalot - wieloryby te nurkują na głębokość około kilometra, by polować na kałamarnice i zjadają ich bardzo duże ilości, o czym świadczą niestrawione chitynowe dzioby kałamarnic znajdowane w żołądkach złowionych kaszalotów. Rekordzista miał ich ponad osiemnaście tysięcy.

Nie wiadomo, ile gatunków naprawdę liczy rodzaj Architeuthis. Opisanych naukowo jest co najmniej siedem. Istnieją przypuszczenia, że okazy wyrzucane na brzeg Atlantyku mogą należeć do innego rodzaju niż te znajdowane na Oceanie Indyjskim lub Pacyfiku.

Architeuthis nie jest jedynym rodzajem gigantycznych głowonogów. Istnieje też rodzaj Mesonychoteuthis z gatunkiem Mesonychoteuthis hamiltoni, opisanym w 1925 przez Robsona. O tych kałamarnicach jednak nie wiadomo niemal zupełnie nic, gdyż od momentu odkrycia opisano zaledwie sześć egzemplarzy. Mesonychoteuthis hamiltoni żyje w wodach antarktycznych, choć młode okazy znajdowane są w cieplejszych wodach. Prawdopodobnie żyje w kanionach na głębokościach poniżej 1000 metrów. Na podstawie resztek, m.in. niestrawionych dziobów, można wnioskować, że Mesonychoteuthis jest większy od kałamarnicy olbrzymiej i może przekraczać wraz z mackami długość 15 (20-60) m. Samo ciało kałamarnicy olbrzymiej ma długość średnio 2,25 m, a Mesonychoteuthisa aż 4 m. Samce mogą jednak osiągać 10 m długości przy wadze 150 kg, a samice odpowiednio - 13 m i 275 kg.

W 2007 roku udało się złowić doskonale zachowany okaz Mesonychoteuthis hamiltoni o długości ponad 10 m i wadze 500 kg. 28 kwietnia 2008 naukowcy z Nowej Zelandii zaczęli rozmrażać egzemplarz wyłowiony przez rybaków rok wcześniej. Operację można było obserwować na stronie internetowej.[2] Ostatni okaz, jaki wyłowili rybacy w lipcu 2008 r. w Australii, ważył 245 kg a jego ramiona mierzyły od 12 do 15 metrów.[3]